تاريخچه تيراندازي با تفنگ بادي
تيراندازی با تفنگ بادي از جديد‌ترين رشته‌هايي است که در برنامه فدراسيون جهاني گنجانده شده است. در اوايل قرن بيستم ميلادي تيراندازي با تفنگ بادي در بسياري از کشورها رواج يافت اما نه به عنوان يک رشته رقابتي در سطح بين‌المللي. تا اينکه در 1958 ميلادي کارل آگوست لارسن ( دبير کل فدراسيون جهاني تيراندازي در سالهاي 1960- 1947 ) رشته تفنگ بادي را به عنوان رشته‌اي که می توانست جايگزين مناسبي براي رشته‌هاي خفيف باشد معرفي کرد. تا آن زمان مسابقات تيراندازي در اين رشته در برخي از کشور ها انجام مي‌گرفت اما تحقق خواسته او تا 1970 ميلادي که مسابقات قهرماني جهان در اين رشته برگزار شد به طول انجاميد. لارسن که در سال 1971 ميلادي درگذشت. وي سرانجام شاهد برگزاري اين رشته ورزشي در برنامه رقابت‌هاي بين‌المللي بود. در سومين دوره بازی هاي آسيايي 1958 ميلادي اين رشته براي اولين بار به صورت سه وضعيت برگزار شد. در 1966 ميلادي اولين دوره مسابقات اروپايي اين رشته در ويس بادن آلمان بر گزار شد.
در اين مسابقات 80 تيرانداز در قالب 18 تيم حضور داشتند. در رده بندي تيمي سوييس با کسب 1532 امتياز به مقام قهرماني رسيد و گ.کوميت از آلمان با کسب 385 امتياز عنوان نخست اين مسابقات را به خود اختصاص داد.فدراسيون تيراندازي آلمان در 1966 ميلادي کارت هدف جديدي را براي اين رشته طراحي و پيشنهاد کرد. در 1970 ميلادي با معرفي اين کارت رکورد هاي اين رشته دستخوش تحول تازه‌اي شد. از کارت هدف جديد در اولين دوره مسابقات قهرماني جهان در فونکس آريزونا استفاده شد. در اين مسابقات 93 تيرانداز در قالب 20 تيم حضور داشتند. کشور آلمان با کسب 1512 امتياز مقام اول تيمي را از آن خود کرد و در رده بندي انفرادي گ.کاسترمان از آلمان با کسب 387 امتياز نفر اول شد. در سالهاي نخست تعداد 40 تير در اين رشته شليک مي‌شد اما از 1981 ميلادي به بعد در رقابت مردان اين تعداد به 60 تير افزايش يافت و هم رديف با رشته هاي ديگر ( از نظر تعداد تير ) قرار گرفت. رشته تفنگ بادي نيز در 1984 ميلادي به برنامه رقابت هاي المپيک افزوده شد. هم اکنون تعداد تیر در رقابت‌های زنان نیز به 60 تیر افزایش یافته است.
تيم ملي مردان کشورمان براي اولين بار پس از القلاب اسلامي ايران در1366 شمسي ( 1987 ميلادي ) در مسابقات تيراندازي قهرماني آسيا شرکت کرد. تيم ملي بانوان کشورمان نيز در 1369 شمسي ( 1990 ميلادي ) در بازي هاي آسيايي پکن حضور يافت.
تفنگ بادي:
وزن تفنگ حدود 5 کيلوگرم است و در آن ازساچمه 4.5 استفاده مي شود، آرايش اين تفنگ ها به گونه‌اي است که به راحتي و با رعايت اصول حالت‌گيري، مي توان وزن آن را محار کرد.
لازم به ذکر است که داشتن امکانات ديگر مانند: (لباس مخصوص و دستکش وتجهيزات جانبي) در اين رشته ورزشي از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشد.وزن ماشه در تفنگ بادي آزاد است، شما مي‌توانيد آن را آن گونه‌ای که مي‌پسنديد و راحت تريد تنظيم نماييد، حتي مي‌توانيد آنقدر حساسيت آن را زياد کنيد که با اشاره انگشت تير رها شود، البته اين امر بستگي به خود فرد تيرانداز دارد.
تکنيک در تيراندازي با تفنگ بادي
تيراندازان رشته تفنگ بادي بايد نسبت به جنبه‌هاي خاص تيراندازي که ويژه اين رشته است آگاه باشند. وضعيت ايستاده از سطح اتکاي کم و مرکز ثقل بالاتري برخوردار است بنا بر اين کنترل آن کمي دشوار است. وزن سلاح تنها بوسيله بدن بايد مهار شود در نتيجه تيراندازان بايد وقت بيشتري را براي تمرين تکنيک‌هاي ضروري آن صرف کنند. در سالهاي اخير امتيازهاي اين رشته به طور چشم گيري افزايش يافته است و اين موفقيت به خاطر پيشرفت هاي فني در ساخت سلاح، طراحي تجهيزات و تاکيد بيشتر بر افزايش تکنيک هاي ذهني و آرميدگي است.
وضعيت ايستادن از نظر مقررات:
- 1- در اين وضعيت تيرانداز بايد در خط آتش ( محل استقرار ) به راحتي و آزادانه روي هر دو پا و بدون اتکا به جايی ديگر بايستد.
- 2- تفنگ بايد با هر دو دست، شانه، گونه و قسمتي از سينه در ناحيه شانه راست نگه داشته شود.
- 3- آرنج بهتر است از ناحيه استخوان لگن حمايت شود.
وضعيت ايستادن از نظر تکنيکي:
- 1- بدن به اندازه 90-75 درجه به سمت راست هدف متمايل است.
- 2- پاها به اندازه عرض شانه ها از هم فاصله دارند و وزن بدن تقريبا به طور مساوي روي هر دو پا تقسيم شده است. پنجه‌هاي پا براي کنترل و تعادل نهايي کمي به سمت بيرون قرار گيرد، پا ها و زانو کشيده
- و فشاري بر آنها تحميل نمي شود.
- 3- باسن در امتداد خط نشانه روي وتقريبا عمود بر آن است.
- 4- بدن به سمت چپ هدف چرخيده وکمي به سمت عقب خم شده است. تمام چرخش‌ها وخم شدن‌ها در بالا تنه اتفاق مي‌افتد. اين عمل سلاح را در ميان سطح اتکا حفظ وباعث ثبات در حالت گيري مي شود. در حالت گيري نقش پايين تنه نسبت به بالا تنه بيشتر است.
- 5- دست چپ بايد طوري سلاح را نگاه دارد که وزن آن به طور مستقيم به سطح اتکا انتقال يابد و بهترين وضعيت براي نگاه داشتن سلاح فراهم شود. به خاطر وزن سلاح، مرکز سقل بدن بايد در داخل سطح اتکا و در قسمت داخلي پاي چپ قرار بگيرد.
- 6- بازو و آرنج دست چپ به طور مستقيم زير تفنگ قرار دارند، بعضي از تيراندازان ترجيح مي‌دهند آرنج دست چپ را کمي جلو تر در ناحيه شکم قرار دهند.
- 7- دست راست به راحتي قبضه تفنگ را مي‌گيرد. ميزان فشار لازم براي گرفتن قبضه به وزن ماشه بستگي دارد.
وضعيت هاي مختلف نگه داري سلاح
حالت هاي بسياري متنوعي را مي‌توان در طريقه نگهداري تفنگ بين تيراندازان مشاهده کرد. البته بايد توجه داشت که هر تيرانداز مجاز است حالتي را که بدن وي با آن راحت تر است اما به صورت اصولي از خود داشته باشد. يکي از عوامل تعيين کننده، تناسب طول دست با بالاتنه تيرانداز است.
دست نگاه دارنده سلاح هنگام حالت گيري بايد:
- 1- کشيده و مستقيم باشد.
- 2- در صورت امکان مشت شده و به راحتي زير تفنگ قرار گيرد.
- 3- بايد در زمان طولاني کمترين فشار را متحمل شود.
- ( اندازه قد و دور کمر دو عامل اساسي در تعيين وضعيت حالت گيري است. )
نشانه روي:
چشم هنگامي مي‌تواند ببيند و دريافت کننده خوبي باشد که در وضعيت ثابت قرار گيرد. بنابراين گونه بايد به راحتي روي قنداق تفنگ قرار گيرد. گردن وصورت بايد فاقد هر گونه فشار و کشيدگي باشند و خط ديد نيز درست در مرکز روزنه ديد قرار گيرد.منظور از نشانه روي در اينجا بالا بردن تفنگ وقرار دادن آن در امتداد مرکز هدف است. براي اين کار تيرانداز از چهار قسمت تفنگ کمک مي گيرد، تيرانداز بايد چشم، روزنه ديد، حفاظ مگسک، مگسک و خال سياه را در امتداد هم قرار دهد.
روزنه ديد:
روزنه ديد سوراخي است که قطر آن 2/1 ميلي متر مي باشد. فاصله چشم تا روزنه ديد بايد بين 8-5 سانتي‌متر باشد و در طول تيراندازي نبايد تغيير کند.
لوازم:
- در رشته تفنگ داشتن لباس مخصوص اين رشته ( کت، شلوار، دستکش، کفش، گوشي و…) از اهميت بالايي برخوردار است.
- داشتن اين امکانات در اين رشته بسيار مفيد و تقريبا مي‌توان گفت که بدون آن تيراندازي بسيار مشکل و سخت خواهد بود.
نشانه روی ( تشکیل خط دید و تیر )
- نشانه روی در تیراندازی یکی از اصول تکنیکی بسیار مهم می باشد که موارد زیر باید رعایت گردد.
- اطمینان از سالم بودن چشم لذا چشم تیرانداز باید معاینه شود.
- هم محور بودن عناصر مکانیکی یا اپتیکی سلاح ( یعنی جایی را که نشانه روی می کنیم همان جا تیر اصابت کند )
- تخمین مسافت دقیق تا هدف
- تنظیم مسافت روی دستگاه نشانه روی ( تنظیم شاخص مسافت با استفاده از طبلک و قرار دادن روی مسافت تخمین زده شده )
- عدم جابجایی قنداق و گونه بعد از مکان یابی
- عدم کج قرار دادن سلاح در بدن و مورب دیدن عناصر دید
- عدم کج قرار گرفتن سر روی قنداق
- توجه کامل به مگسک در موقع کشیدن ماشه و محو دیدن سیبل
- عدم برداشتن سر بلافاصله بعد از شلیک برای دیدن محل اصابت
- عدم تمرکز روی سیبل بجای تمرکز روی کل خط نشانه روی و بخصوص مگسک
- چشم غالب تیرانداز باید مشخص شده باشد.
- توضیح: چشم غالب به چشمی گفته می شود که تیرانداز در موقع نشانه روی بتواند بهترین خط نشانه روی را تشکیل و انحراف دید نداشته باشد. و اصولا راست دستان چشم راست آنها و چپ دستان
- چشم چپشان غالب می‌باشد ولی بعضاً این طور نیست ، لذا تیراندازان بوسیله کمک چشم پزشک یا مربی و یا توسط خود تیرانداز با انجام آزمایشات مختلف چشم غالب خود را شناسایی نماید
- نمونه: تیرانداز در فواصل مختلف با دوچشم انگشت خود را که در مقابل خود بصورت عمودی گرفته را با یک خط عمودی در طبیعت منطبق می‌کند، سپس بترتیب چشم راست خود را می‌بندد و بدون جابجا
- کردن انگشت دوباره انطباق انگشت با خط موجود در طبیعت را چک می‌کند و سپس چشم چپ خود را می بندد و آن را چک می کند هر چشم که خط را با انگشت منطبق تر ببیند آن چشم چشم غالب می باشد.
- تیراندازانی در شرایط غیر عملیاتی تکرار و تمرین زیادی دارند لذا بایستی برای بستن چشم مخالف خود از یک مسدود کننده به رنگ خاکستری استفاده نماید چون در غیر این صورت:
- الف: عضلات صورت خسته شده و دقت تیرانداز کاسته می شود
- ب: تعادل نوری چشم بهم می‌ریزد و با بسته شدن چشم مخالف مردمک چشم موافق گشاد و نور زیاد وارد چشم می‌شود و تطبیق عناصر دید با دقت کم انجام می‌گردد.
روش نشانه روی:
- 1. مطمئن می شویم قنداق در محل ثابت خود قرار داده ایم.
- 2. گونه را به آرامی از بالا به پایین روی قنداق قرار می‌دهیم.
- 3. فشار روی قنداق را بحدی ادامه می دهیم تا چشم ما در مسیر خط نشانه روی قرار گیرد.
- 4. فاصله چشم تا روزنه دید را کنترل می‌کنیم تا کم و یا زیاد نشود و حداقل چهار انگشت و حداکثر هفت انگشت را رعایت می‌نماییم.
- 5. نگاه خود را بدون توجه به سیبل از داخل روزنه به سمت مگسک هدایت و آنرا نتظیم می نماییم.
- 6. توجه می کنیم که مگسک بطوری در روزنه قرار گیرد که فضای چپ و راست آن به یک اندازه و نوک آن با سطح چپ و راست روزه به یک اندازه باشد.
- 7. سپس نیم نگاهی به سیبل می اندازیم که آیا خال در راستای مگسک قرار دارد یا نه؟ تذکر مجدد: به هیچ وجه در نشانه روی ابتدا و بلا فاصله به سیبل نگاه نمی کنیم چون بدن بصورت غیر ارادی با سیل
- منتطبق شده و ما متوجه انحراف جرئی و فشار عضلانی نمی شویم که نهایتا باعث پراکندگی تیر روی سیبل خواهیم شد. در صورت انحراف آنرا بصورت ذکر شده در مکان یابی اصلاح می‌کنیم.
- 8. خط نشانه روی را طوری تنظیم می‌کنیم که مگسک زیر خال ( به طوری که یک سفیدی بین سیبل و خال قرار داشته باشد ) قرار می‌دهیم.
- 9. تمام توجه را به خط سیر نشانه روی (چشم، روزنه دید، مگسک، خال ) قرار می‌دهیم. ولی بعد از گرفتن خلاصی ماشه تمام توجه را روی مگسک متمرکز می‌نماییم.
- 10. بعد از شلیک نگاه را از روی مگسک بر نمی‌داریم و سلاح را کنترل می‌کنیم که آیا سلاح به محل اول برای شلیک دوم برمی‌گردد یا نه (در صورت برنگشتن، مکان یابی و کنترل سلاح خوب نبوده و برای تیر بعدی سعی مجدد می‌کنیم ) که این مرحله در اصطلاح مرحله تکمیلی خوتنده می‌شود.